Wat een stofzuiger zo al kan doen …….! En wat waren de gevolgen……! 

Deze brief ben ik op papier gaan zetten na het lezen van “de Nacht “ aan boord van Hr.Ms Isaac Sweers ( Internet ) geschreven door Wemnt 1e klas Leonardo ( inmiddels is Leonardo overleden , R.I.P.)

Inderdaad het gaat vaak over kleine dingen met grote gevolgen , doch och….. in die tijd lag men daar bij de Koninklijke Marine niet wakker van.
Dit verhaal vertelend aan mijn kinderen en kleinkinderen, zei ik wel eens : “velen hebben deze nacht een blijk van waardering verdiend “ maar die zijn uitgebleven !

Ik was de bewuste nacht van 19 op 20 september 1968 net te kooi, na 6 uur oorlogswacht te hebben gelopen op de brug, en even een slaapmutsje genuttigd te hebben in het KPL.verblijf, of ik werd al weer geroepen door iemand van de wachtdivisie met de dringende mededeling me direct op de brug te melden bij “onze ouwe “KLTZ  J.B.Genet.
E.e.a. diende in alle rust te geschieden want er was brand aan boord en we konden ons absoluut geen panieksituatie veroorloven.
Het grootse deel van de bemanning  sliep op dat moment, althans normaliter, doch er waren best nog wat sobats die de slaap niet konden vatten vanwege het slechte weer. Het schip rolde en stampte van jewelste.....
Ik had mijn tampatje in het  OB verblijf ( hier sliepen alle OBD’ers, Torpedomakers enz. ) net voor de schacht van onze 4 ½ inch geschutstoren, onder aan de trap in het bovenste bed.
Ik was toen jong Kwartiermeester en in deze functie was dit ook mijn eerste plaatsing.
Tevens was ik havenroerganger aan boord, wat inhield dat zodra er nauwkeurig moest worden gestuurd, ik achter het roer moest.
Op de brug aangekomen, ben ik in het kort bijgepraat door de commandant en de off. van de wacht LTZ 2 jc De Wit en begreep op dat moment ondanks mijn weinige ervaring, dat dit een uiterst serieuze aangelegenheid was, en ik als een speer naar beneden  het stuurhuis in, met de opdracht zo lang mogelijk het schip zo stabiel mogelijk te houden door  goed te anticiperen   op iedere scheepsbeweging !
In de whalegang en het halletje van het stuurhuis wat zich boven de omvormerruimte bevond was het al een drukte van jewelste, veel brandslangen en ander blusmateriaal, doch ik moest mij een weg zien te banen daar ik het roer moest overnemen.
Als mijn geheugen me niet in de steek heeft gelaten heb ik deze nacht verder doorgemaakt samen met Matr. 1e klas Boeren of  Broeren  als zijnde mijn rechterhand en tevens telegraaf bediende.
( indien ik hierin abuis ben en u bent in de gelegenheid e.e.a. te corrigeren, laat het mij dan s.v.p even weten. )

Wij hadden in het stuurhuis dan ook maar één opdracht……. KOP ZO ZORGVULDIG MOGELIJK OP DE GOLVEN HOUDEN, ZODAT ONZE COLLEGA’S  HUN WERK NAAR BEHOREN KONDEN DOEN, TENEINDE  DE  BRAND ONDER CONTROLE TE KRIJGEN.

Tijdens het verloop van de nacht ben ik regelmatig op de hoogte gehouden via de intercom , en later de spreekbuis, en kreeg steeds meer het gevoel dat alles erger werd dan ik het voor mogelijk heb gehouden.
Na een periode van X …. kon ik het achter het roer nauwelijks meer uithouden, daar wij niet meer fatsoenlijk kon ademen van de warmte en de rookontwikkeling die in het stuurhuis optrad.
De linoleum tegels op de vloer begonnen al los te geraken van de hitte onder ons, echter de rookontwikkeling die bij ons binnendrong via de kieren van de aluminium deur en het luchtrooster die daar in zat baarde op dat moment onze grootste zorg. Wat er daar achter de deur zich afspeelde hadden we geen idee meer van, maar achteraf gezien was dat ook geen prettige situatie.
Matr. Boeren en ikzelf hadden inmiddels al onze T-shirts opgeofferd en aan flarden gescheurd, alsmede onze Antiflash handschoenen en hoofdkap teneinde deze te gebruiken als stopmateriaal om de kieren zo veel mogelijk te dichten.
Na een geruime periode  was het zo ondraaglijk geworden dat ik de brug heb verzocht over te gaan op noodsturen, daar wij het niet veel langer konden volhouden
Er was is toen besloten inderdaad over te gaan op noodsturen, doch dit was voor zeer korte tijd, daar dat qua zuiverheid van sturen een fiasco is, daar je niet adequaat  kan reageren op scheepsbewegingen enz.
Het slingeren en stampen nam enorm toe en we werden dan ook al snel en nadrukkelijk verzocht het roer weer over te pikken en trachten het zo lang mogelijk vol te houden, daar dit van cruciaal belang was.
Zo gezegd, zo gedaan, met van mijn kant direct de kreet er achter aan “zuig de rook dan wat af “, er is toch wel een stofzuiger voorhanden  die via de spreekbuis wat rook kan afzuigen ?
Ondanks de ernstige situatie kon er nog een lolletje vanaf of was het misschien een beetje uit angst, ik hou het maar op beiden maar hoe dan ook dit is wel uitgevoerd, doch het resultaat werkte juist averechts, daar ik daarmee meer rook het stuurhuis in kreeg en niet dat de rook afnam.
Al spoedig riep ik naar de brug niet te zuigen doch de stofzuiger te laten blazen. Ik heb ooit nog wel iets geleerd bij de Marine ( zal wel bij de NBCD zijn geweest ) en wist dat als je overdruk kon realiseren hoe gering ook, je de verdere rook ontwikkeling tegen kon houden, alhoewel ik daar niet echt in geloofde dat je dat kon bereiken met een stofzuiger, maar niet geschoten is altijd mis.
Het resultaat was er echter wel, en dankzij de stofzuiger hebben we het nog geruime tijd vol kunnen houden, teneinde het schip zo fatsoenlijk mogelijk op de golven te houden en zodoende de bemanning en met name de blusploeg hun werkzaamheden zo goed  en zo kwaad als kon uit te laten voeren.

Later heb ik vernomen dat blussen niet meer tot de optie’s behoorden, dus is de gehele boel onder water gezet.
De risico’s die wij deze nacht hebben gelopen waren voor ons niet te overzien en ik realiseer me des te meer dat door de zorg van de rookproblematiek ons eigenlijk niet heeft doen beseffen dat we op een tijdbom zaten.
Later hoorde ik inderdaad dat het onderwater zetten niet veel langer had moeten duren, daar de ruimte waar de brand woede grensde aan de dieselolie en kerosine tank  en het schip als een vuurbal de hemel in zou zijn geschoten.

Dat de gehele bemanning klaar stond voor verlaatrol hebben wij, Boeren en mijn persoontje geen weet van gehad, of het eigenlijk niet hebben beseft, en dat is maar goed ook.
Ik was dolgelukkig dat wij uit deze hachelijke situatie zijn gekomen. Mijn vrouw was buiten de stad tijdens dit gebeuren en heeft dat allemaal niet meegekregen, tot de buren haar hebben gebeld dat er brand was geweest op de Isaac Sweers.
Er heeft een heel klein stukje van twee regels in de “ Helderse Courant “ gestaan en verder niets. Van de Koninklijke Marine is niets vernomen, de achterban is totaal niet op de hoogte gebracht en/of geïnformeerd !

Helemaal niets.  

In het verhaal, geschreven door Leonardo,  “de Nacht “, worden ook de dagen daarna beschreven.
Ik weet daar alles van, daar ik 2e tokobaas was.( 1e tokobaas was Kplgsknst Arie Juyn ) Ik had toen aandelen moet kopen van de “Grolsch” brouwerijen.
Hoef ik verder niet over uit te wijden, lijkt me.
De dagen na de brand is het uiteraard puinruimen geblazen, en ondanks de rotzooi heb ik geen onvertogen woord aan boord gehoord. Deze bemanning was in mijn ogen een goede eenheid en de stemming zat, en bleef erin. 

Nu, na jaren, ben ik wel van mening toegedaan dat de Koninklijke Marine adequater  had mogen reageren  naar zijn personeel, en ook naar de achterban.
Ze hebben hierin, althans in mijn ogen, absoluut dan ook géén schoonheidsprijs verdiend.
Misschien bekrompen van mij bedacht, maar waren dit ook naweeën van de koude oorlog in die tijd ?
Moest alles dan maar in de doofpot ? 

Nooit te laat………. 

Misschien een beetje laat, doch wat mij aangaat nooit te laat ………

Langs deze weg wil ik alsnog de gehele bemanning, en in het bijzonder alle maten die nauw betrokken zijn geweest bij het blussen van deze brand en alles wat daaromheen hangt, bedanken en ik realiseer me des te meer dat als jullie niet van je taak waren gekweten, had ik hier niet gezeten en had ik dit verhaal niet kunnen schrijven. 

Later heb ik in de wandelgang vernomen dat het inderdaad niet veel langer had moeten duren of er was mooi vuurwerk geweest op de Atlantische Oceaan en was Hr.Ms. Isaac Sweers vroegtijdig te ziele gegaan.( en ik ook ! Oeps…..) later op deze plaatsing ben ik nogmaals geconfronteerd met een gebeuren dat veel impact in mijn leven heeft gehad.

Op 2 maart 1970 is door een ongeval in de geschutstoren aan boord matroos 1e klas / kann. 1e klas
Kas Loonstra overleden.
Kas was voor velen aan boord een bekende en graag gezien in Cafetaria, tevens was ook vaak mijn klaverjasmaatje.
Kort voor dat dit ongeval plaats vond, hebben we met de Isaac Sweers tijdens de Stanavforlant een bezoek gebracht aan Kiel.  Dit moet zijn geweest in oktober 1969.
Vanuit Bergen ( Noorwegen ) hebben we ( Kas, Kwmr. Bosman en Kwmr. Heinen  en ik ) een huurauto geregeld die bij aankomst in Kiel klaar stond om het weekend naar huis te kunnen rijden.
Vanuit Kiel naar Den Helder, daar woonden wij ( kwartiermeesters )  en Kas woonde in Friesland, alwaar we hem hebben af gezet. Kort daarna was Kas er door een ongeval in Toren 1 ineens niet meer…….., zulke dingen vergeet je niet gauw.
Tijdens deze reis is op een nacht naar ik dacht de USS McCaffery ( kan ook zijn opvolger zijn geweest, want dat ben ik kwijt ) met een noodgang op een eilandje geschoven. We voeren toen met een snelheid van c.a. 28 mijl/uur door de fjorden van Noorwegen.
Raar gezicht als je een schip aan SB hebt varen die ineens doodstil ligt.
Ik weet niet hoe dat afgelopen is, want daar heb ik geen herinnering meer aan, maar het zal wel schroot zijn geworden. 
In mijn situatie heeft de Koninklijke Marine toen een hele verstandige zet gedaan, alhoewel ik de overtuiging heb dat het geen bewuste zet is geweest, doch Arie werd op 23 maart 1970 overgeplaatst naar het AOK Texel
Daar kon ik even stoom afblazen, want deze plaatsing was voor mij een bio-vakantieoord.
Ik heb nog nooit zoveel konijn, fazant alsmede geep en paling leren jagen, slachten en gegeten als hier. Af en toe een hagel korreltje tussen de tanden kon de smaak van het wilde konijn niet bederven.
Er zijn daar geen nare gebeurtenis voorgevallen, behalve dat in Alkmaar mijn accu-kist in de machinekamer uit elkaar is geknald en gelukkig mijn machinist er alleen maar met de schrik en een beetje groggy is uitgekomen, zodat ik op deze plaatsing al het gebeurde van de Isaac Sweers een plaatsje kon geven.
Vergeten? Nee, dit kan je niet vergeten, sterker nog ik vindt dat je dit nooit mag vergeten, doch als je het een plaatsje hebt weten te geven, blijven er ook hele fijne herinneringen achter, en die koester ik. 

F 814 “DE WITTE OLIFANT “ ……PUIK SCHIP, GOEDE BEMANNING EN IN MIJN 13 MARINE JAREN EEN VAN MIJN FIJNSTE PLAATSINGEN GEWEEST.
 

Bedankt 

Arie Krijgsman
arcon46@kpnmail.nl
06-25160899